Pieter Johannes Bonjernoor …. Piet
Toen ik maandag zo,n prachtige reactie van Anneke Bonjernoor kreeg op het blog “De Verrassing”, waarin ze vertelt over haar oudere broer Piet, wist ik dat er voor mij iets te doen was vandaag. Ik breng namens Anneke een groet aan haar broer Piet en leg bloemen bij zijn grafplaat. Met een late Java-party wordt Piet ingezet in groep 6. Hij overlijdt op 2 januari 1944, toen de spoorlijn al af was, in Nong Pladuk aan de gevolgen van dysenterie. Ik hoop dat dit een beetje helpt Anneke. Ik stuur je als ik thuis ben nog een paar foto’s.
Vandaag sluiten we de SHBSS-pelgrimsreis 2019 in Kanchanaburi af met een herdenkingsceremonie op de beide erevelden. Vlak na de capitulatie van Japan heeft een oorlogsgraventeam de begraafplaatsen in de jungle opgezocht, geïnventariseerd en de slachtoffers herbegraven op drie centrale begraafplaatsen, Kanchanaburi (Don Rak) en Chungkai in Thailand en Thanbuyazat voor de doden in Birma. Het grootste deel van het werk is rond september van 1946 klaar, al gaan er tot in 1948 nog excursies de jungle in om laatste graven alsnog te vinden. Het verhaal over deze herbegrafenisoperatie wordt het volgende boek dat we namens de SHBSS gaan uitbrengen, hopelijk aanstaande herdenking. Erik de Groot gaat het meeste werk doen, we zijn al in het bezit van een verslag van een Nederlandse officier die hierbij betrokken was en hebben nu ook van Rod mooie oude foto’s gekregen.
In de ceremonie op het Kanchanaburi erveveld brengt Rod de verschrikkingen van de spoorlijn in herinnering, Ida Saveur leest een gedicht voor uit het boek van haar moeder en ik heb ook nog wat woorden. En 25 namen om af te roepen op het ereveld. Ik begin met Piet Bonjernoor, mijn grootvader en Gerard Saveur noem ik gebroederlijk na elkaar. Er zijn Thaise hoornblazers voor de last post en zelfs aan het Wilhelmus is gedacht. Lucas legt met zijn moeder, namens de SHBSS, de krans bij het cross of sacrifice. De reizigers volgen hem en leggen spontaan bloemen. Daarna ronden we de ceremonie af en kunnen de reizigers hun persoonlijke groet brengen bij de graven. De groepjes waaieren uit maar zoeken elkaar ook op. Het is een emotionele bijeenkomst. Zo heb ik dit al even niet meer meegemaakt. We blijven allemaal wat langer op het ereveld en vertrekken dan naar Chungkai.
Op Chungkai is er nog wat uitleg van Rod over het ereveld, dat voor een groot deel origineel is. Het behoorde tot het werkkamp dat hier stond. Toen het werk hier af was, is het kamp gebruikt als ziekenhuiskamp. Bijna 30.000 patiënten zijn hier gepasseerd. Dokter Cannoo heeft in de eerste periode van dit ziekenhuiskamp in Chungkai gewerkt. De krans van de SHBSS wordt namens de hele groep gelegd door Erik de Groot en zoon Gerald. Ter nagedachtenis aan de slachtoffers en mede namens het bestuur als groet en eerbetoon aan zijn onlangs overleden vrouw Elizabeth.
De ceremonie is een waardige en indrukwekkende afsluiting van de reis, hoewel we morgen ook nog een paar interessante plekken zullen bezoeken. Onderweg naar Bangkok stoppen we bij Ban Pong waar de krijgsgevangenen van de trein kwamen, Nong Pladuk en Nakom Pathom. Voor veel reizigers is dit de afsluiting van de reis, maar waarschijnlijk ook het begin van een nieuwe reis. Alle kennis en indrukken hier opgedaan zullen de komende maanden indalen en zeker tot nieuwe inzichten en zoektochten aanleiding geven. De reisgroepen zien wij meestal zonder uitzondering terug als vaste bezoekers van de SHBSS-herdenking en ik denk, als ik zo rondkijk, dat dat bij deze groep niet anders zal zijn. De Birma Siam familie heeft weer 35 nieuwe leden. Het was een genoegen met deze groep rond te reizen.
Echt afsluiten doen we vanavond met een feestelijk diner samen met de medewerkers van TBRC. Traditiegetrouw doen we dat in het Keeree Tara restaurant bij de brug over de river kwai. De dames van de dagelijkse begeleiding waren er, maar natuurlijk ook Rod, Andrew en Terry. Het werd een feestelijke avond met mooie woorden en een dikke enveloppe van de reizigers. Poom verdeelt dat altijd naar eer en geweten over het team.
Ik ben vanmiddag even de stad in geweest met mister Wut. Hij vertelde me dat vanavond de eerste Light and Sound show zou worden opgevoerd bij de brug. Dat is een jaarlijks terugkerend spektakel dat zich afspeelt rond de brug over de river kwai. Wut verwachtte dit jaar veel vuurwerk (big show) en het was inderdaad een betere show dan twee jaar geleden. Dat leek nergens op, maar dat scheen te komen doordat de toenmalige gouverneur er met de kas vandoor was. Al met al een feestelijk afscheid van Kanchanaburi. Ik zal hier zeker terug komen, hier voel ik mij thuis. Ik denk dat als ik de meeste reizigers zo beluister, het voor hen ook niet de laatste keer is geweest. Morgen de lange tocht terug naar Bangkok. Ik vind het jammer, maar kijk er ook naar uit Angelique eindelijk weer eens in het echt te zien. Tot morgen.
