Dag 7: een ode aan Jan en Gerard
Toen ik vanochtend de kamer afliep dacht ik potverdorie, … ben ik mijn jas vergeten. Verwend als we zijn met de 30+ voelt 25 graden gelijk wat fris aan. Gelukkig trekt dat snel bij als ik in het zonnetje op het parkeerterrein sta te wachten. Vandaag hebben we de ceremonie op de beide erevelden. Altijd een waardige afsluiting van onze week spoorzoeken hier.
Uiteraard doet Rod het woord en verwelkomt Kolonel Moerkens, de defensie attache van de ambassade in Jakarta. Wij zijn zeer vereerd dat hij vandaag tijd voor ons gemaakt heeft. Hij legt namens Nederland de eerste krans bij het cross of sacrifice.
Er zijn mooie woorden van Caitlyn van der Kaap-Saveur, die een duidelijke nominatie heeft gevestigd als toekomstig gastspreker bij onze SHBSS-herdenking op Bronbeek. Ida en ik roepen de namen af van de krijgsgevangenen die door de reizigers deze week zijn aangedragen en het Thaise leger is met twee hoornblazers aanwezig. Er is een Wilhelmus en zo maken we er samen een mooie herdenking van. Namens de reizigers wordt de krans gelegd door Judith Meyer en Ingrid Hillebrandt.
Tijdens de ceremonie op het Kanchanaburi ereveld vertel ik over de vrienden Jan Broekroelofs en Gerard Saveur. Zij ontmoeten elkaar voor het eerst tijdens de mobilisatie in december 1941, bij een geschutstuk op het eiland Madoera. Uit brieven die na de oorlog bewaard zijn gebleven blijkt dat de mannen vrienden worden en samen doorlopen zij de krijgsgevangenschap. De kampen op Java, het transport naar Singapore in de hell ships, de loodzware treinreis naar Ban Pong, Tarsao, Kinsayok en uiteindelijk de voettocht naar Rin Tin. Gerard draagt de bepakking van Jan als het hem te zwaar wordt. In Rin Tin werken beide mannen aan het grondverzet voor het spoor. Na een paar weken Rin Tin overlijdt Jan op 28 februari en Gerard op 18 maart 1943. Toen zij hun levenseinde voelden naderen zullen de mannen teneergeslagen zijn geweest en vol zorg over vrouw en kinderen, ergens geïnterneerd op Java. Maar misschien hadden ze ook een beetje hoop. Hoop dat de kinderen het zouden overleven en sterk genoeg zouden zijn een nieuw bestaan op te bouwen.
En zo is het gegaan. Want vandaag, 80 jaar na dat elledige einde van hun leven, staan tussen de graven van beide vrienden drie generaties Broekroelofs en Saveur. Een prachtig eerbetoon.
Op het ereveld van Chungkai doen we de ceremonie in verlichte vorm nog eens over. Kolonel Moerkens voert de stoet pelgrimsreizigers aan die richting het cross of sacrifice loopt. Een mooi gezicht. Natuurlijk heeft Rod ook nog een paar mooie woorden. Ook hier leggen we kransen. De eer om de krans van de pelgrimsreizigers te leggen, is hier aan Peter Rutten en Marliek Persijn.
Het antwoord op de vraag van dag 2 is voor de hand liggend. Je kunt zien dat Chungkai een oorspronkelijke oorlogsbegraafplaats is om dat de graven verder uit elkaar liggen. Er moest een heel graf gedolven worden, waarbij op Kanchanaburi ereveld slechts een rijstzak met overblijfselen werd herbegraven.
Dan is het tijd voor de lunch in het resort en een snelle omkleedactie. Want we gaan snel door naar het Erawan national park. De waterval die ik de reizigers gisteren heb beloofd. Ruim een uurtje rijden uit Kanchanaburi, maar dan heb je ook wat. Wat een schitterende plek is dit toch.
Al snel ligt een groot deel van de reizigers in het water. Zelfs Jan Saveur, toch dik in de 80, scharrelt in zwembroek tussen de rotsen door en neemt een duik.
Erawan waterval kent 7 verdiepingen waarbij de eerste 4 met een mooi wandelpad goed zijn te bereiken, een mooie wandeling. De laatste 3 niveaus zijn meer een uitdaging en duren wel een uur om te lopen. Enkele reis. Bij een bezoek aan Kanchanaburi is dit park zeker de moeite van een stop waard.
In de avond is het alweer tijd voor het “fare well diner” met TBRC. Het afscheidsdiner. Ervaring leert dat het eerder een “see you soon diner” is, want veel van de reizigers keren hier terug. Soms alleen, vaker nog als lid van een volgende SHBSS-pelgrimsreis. En geef ze eens ongelijk. Het is voor iedereen een fantastische week geweest. Er wordt druk gespeculeerd of er een 2025 editie komt. We gaan het zien.
Ida is deze week in de bus flink met de pet rondgegaan en we hebben een mooi bedrag bij elkaar als dank voor de Thaise staf: Poom, Aoui, Kaew, Nat en Net, de beide chauffeurs en natuurlijk Egh die altijd hielp met het tellen van de passagiers.
We zitten in KireTara 2, een mooi restaurant gelegen aan de rivier, vlakbij de bridge over de river Kwai. De stemming is opperbest, er zijn mooie woorden en veel vrolijkheid.
Morgen terug naar Bangkok, dan zit het er voor de meeste reizigers echt op. Maar nog wel een bezoek aan Ban Pong en de chedi van Nakom Pathom. Daar kijk ik altijd naar uit. Tot morgen.
