Herdenkingspagina 2025 – Persoonlijk, bewogen, emotioneel
Gisteren – op zaterdag 23 augustus 2025 – werden de slachtoffers van de Birma-Siam en Pakan Baroe spoorwegen herdacht op Landgoed Bronbeek, in Arnhem. Het thema van dit jaar was 80 jaar vrijheid met bijzondere gasten zoals de achterkleinzoon van een spoorwegveteraan demissionair minister van Defensie en Buitenlandse Zaken Ruben Brekelmans en driegerenatiekrans families Hofstee en Ernst. Een bijeenkomst van bijna 1100 bezoekers… Een aantal dat doet denken aan vroegere tijden. Herdenken, is – én blijft – nodig.
In deze terugblik vindt u een eerste selectie van foto’s die door Arjan Vrieze zijn geschoten. Kon u niet aanwezig zijn en hebt u de livestream gemist, of wilt u opnieuw genieten van de bijzondere verhalen of liedjes, dan kunt u de herdenking via de link hieronder terugkijken. U vindt de speeches ook verderop op deze pagina.
Bekijk hier de volledige fotoreportage door Arjan Vrieze.
Ons 80 jaar vrijheidveldje
Ook al gingen we pas om 10.00 ‘open’, de eerste bezoekers hadden hun aantreden om 09.30 al gemaakt… Ons traditionele veldje was dit jaar omgedoopt tot het 80 jaar vrijheidveldje met verschillende stands zoals onze info- en boekenstand, onze spoorzoekers én onze nieuwe educatiestand! Daarnaast vulden onze partnerorganisaties dit veldje voor vrijheid geweldig aan: Stichting Pelita, de Oorlogsgravenstichting, Stichting Gastdocenten WO2 Zuidoost-Azië en – uiteraard – onze jonge inspirators Jong1508.
Samen leren met kinderen én volwassenen
Dit jaar hadden we voor het eerst een speciale educatiestand gericht op kinderen. Deze plek bood ruimte om op een laagdrempelige manier kennis te maken met de geschiedenis, en tegelijk was het fijn dat kinderen met hun speelse aanwezigheid deel uitmaakten van de dag.
Bij de stand konden zij melati’s en wajangpoppen knutselen, objecten zoals een echte spoorwegnagel vasthouden en meedoen aan onze nieuwe speurtocht door het museum. Zo ontstonden tastbare aanknopingspunten om familieverhalen te ontdekken en door te geven.
Niet alleen voor kinderen, maar óók voor volwassenen bleek de stand waardevol: voor wie net begint aan de zoektocht naar zijn familiegeschiedenis, of voor (groot)ouders die inspiratie opdeden om deze verhalen door te geven. Het was een mooie plek om alle generaties te betrekken bij een beladen, maar belangrijk verleden.
‘Voor mijn jongste zoon’ boekpresentatie door Ida Saveur
Een van onze pijlers is het doorvertellen van verhalen, dit doen we onder andere door regelmatig boeken uit te geven. Twee jaar geleden kwam Philip van der Horst (kleinzoon) wel met een heel bijzonder dagboek van zijn grootvader en exkrijgsgevangene Willem van der Horst: handgeschreven en met prachtige getekende illustraties. Vandaag lanceerden wij dit prachtige en bijna liefkozende fascimille ‘Voor mijn jongste zoon – Overleven aan de Birma-Siam spoorweg’, voor jong en oud. Ida Saveur – onze secretaris – is nauw betrokken geweest bij dit boek en verzorgde daarom een boekpresentatie waarin ze de bezoekers meenam door dit bijzondere nieuwe boek.
Krijg hier een impressie van de presentatie, een verslag van Ida Saveur.
Het boek was op de herdenking verkrijgbaar bij onze boekenstand en is vanaf nu ook online verkrijgbaar. Een speciaal dank aan iedereen die dit boek mede mogelijk hebben gemaakt: Philip van der Horst (en familie), Martje Saveur, Anneke Saveur en Eddie Aarts.
Dit boek is mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van Vfonds en het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Veel gasten wisten ruim voor aanvang van de herdenking het monument te vinden en kwamen daar al bijeen om hun groet uit te brengen aan de overleden krijgsgevangenen. Of ze bewonderden samen in stilte de prachtige decoratie van het monument: net als vorig jaar hadden de decorateurs van Bloembinders Beekhuizen gekozen voor verschillende soorten palmen en varens, en prachtige tropische bloemen. Een schouwspel dat direct voor de juiste stemming zorgde.
Ondertussen werden in de Commandantswoning spoorwegveteraan Ed van de Logt en familie, de verschillende overheden, de landelijke en lokale zusterorganisaties ontvangen door Commandant KTOMM Kolonel G.A.M.M. (Gerard) van Kuijck en SHBSS voorzitter Lars Bannink. Dit jaar waren de demissionair minister van Defensie en Buitenlandse Zaken Ruben Brekelmans – als achterkleinzoon van een spoorwegveteraan – en de Ambassadeur van de Republiek Indonesië H.E. Mayerfas voor het eerst aanwezig.
Iets na 11.30 was het zover: de herdenking ving aan met het voorlezen van de eerste 40 namen in onder de noemer van ‘80 jaar vrijheid, 80 namen‘: 80 omgekomen krijgsgevangenen tijdens of na de oorlog. Met het noemen van hun namen waren ze voor even weer extra dichtbij…
Ceremoniemeester Thijs Meijer heette daaropvolgend Ed van de Logt een bijzonder warm welkom, omdat hij als enige spoorwegveteraan nog aanwezig was. Een ontroerend moment dat werd opgevolgd door een van onze kleine vrijwilligers die ons prachtig gedecoreerde stormlicht – met een spoorweg vervlogen in Melati’s – aanstak. Van vroeger naar nu, van generatie op generatie.
“…, verval in vriendelijkheid, in medemenselijkheid, in rechtvaardigheid.”
Lars Bannink
Zijn verhaal, samen met dat van Ed van de Logt en duizenden anderen, laat ons voelen hoe zwaar de last was en hoe groot de opdracht is om te blijven herinneren.
Lees hier zijn speech terug.
Aansluitend legde de minister een krans namens Defensie samen met Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht vice-admiraal Boudewijn Boots.
Lars Bannink – voorzitter van de SHBSS – stond stil bij het belang van herdenken en de waarde van het persoonlijke verhaal van demissionair minister Ruben Brekelmans, als achterkleinzoon van een Birma-Siam spoorwegveteraan. Momenten zoals deze zijn er voor erkenning, herkenning en verbinding. Lars liet ons voelen hoe kwetsbaar en kostbaar vrijheid is, door de laatste spoorwegveteraan te eren, het leed van de krijgsgevangenen en romusha’s levend te houden en ons op te roepen om, in naam van hun lijden, te kiezen voor vriendelijkheid, medemenselijkheid en rechtvaardigheid. Dat zijn wij onze voorouders verplicht.
Lees hier de speech van Lars.
Veteranenkrans
De traditionele veteranenkrans – voor en door veteranen – werd door Ed van de Logt, dochter Jolanda van de Logt en veteranenbuddy – en tevens SHBSS-vrijwilliger – Patrick Bakker gelegd. Een moment van stilte en innige kracht. Door een bijzonder mens, ‘onze’ levenslustige 101-jarige spoorwegveteraan.
Achterkleinzoon Ruben Brekelmans
Minister Ruben Brekelmans vertelde ons over zijn persoonlijke verhaal: zijn overgrootvader Hendricus Johannes Kroeders, sergeant-schrijver op de kruiser Hr. Ms. De Ruyter. Hij overleefde de Slag in de Javazee, maar werd krijgsgevangen gemaakt. Via hellships en veewagons belandde hij in Groep VI van de Birma-Siamspoorlijn, waar hij in de jungle bomen kapte, bielzen droeg en bruggen bouwde onder uitputtende omstandigheden, honger en ziekte. Brekelmans las passages voor uit de brieven van zijn overgrootvader: woorden van wanhoop én hoop, uit een gehavend lichaam maar een geest die niet brak. Een bijzonder eerbetoon aan zijn familie.
“Dat is de opdracht die hun nalatenschap ons geeft.
Dat is waarom wij blijven herdenken.
En dat is waarom wij nooit mogen vergeten.”Demissionair minister Ruben Brekelmans
De eerste driegeneratiekrans – die symbool staat voor het doorvertellen van verhalen aan de volgende generaties – werd voor de Birma-Siam spoorweg door de familie Hofstee gelegd.
Anneke vertelde het emotionele verhaal van haar vader Dolf Hofstee die het bombardement van de Nitimei Maru overleefde, werd tewerkgesteld aan de Birma-Siam spoorweg en kwam uiteindelijk acht maanden later kwam te overlijden, drie dagen na zijn 39ste verjaardag. Op vijfjarige leeftijd had zij haar vader voor het laatst gezien… Nu bijna 85 jaar later legt zij met haar familie deze krans ter nagedachtenis aan hem en al die gevallen krijgsgevangenen aan de Birma-Siam spoorweg.
Lees hier speech van Anneke.
“Van schrik rende ik weg. Ik was boos, heel boos. Ik had dus voor niets die stomme vlechten laten groeien. Toen kwam het verdriet.”
Anneke Hofstee
“Dank, Pap, …en ook dank aan jullie allen, voor jullie sterke overlevingsdrang. Hierdoor zijn wij nakomelingen hier nu, bij deze herdenking, aanwezig”
Tony Ernst
Als onderdeel van de lancering van fototentoonstelling Oud Zeer op Landgoed Bronbeek hadden wij de familie Ernst – Tony, David en Otis zijn geportretteerd – gevraagd de driegeneratiekrans namens de Pakan Baroe families te leggen. En Tony sprak…
Over hoe zijn vader de gruwelijkheden van de Pakan Baroe overleefde; slavenarbeid, mishandelingen, vernederingen. Maar hij herinnerde ons er ook aan hoe het lijden van de Pakan Baroe spoorweg niet eindigde bij de bevrijding: het leefde voort in ziekte, verlies, ontworteling en een moeizame aankomst in Nederland. Het oorlogsleed zit in de generaties, maar evenzeer ook de kracht, waardigheid en overlevingsdrang van hun ouders. Ruimte voor oud zeer.
Lees hier de speech van Tony.
Na de kranslegging volgde een muzikaal intermezzo door Marcel Luntungan en de kranslegging door verschillende organisaties. De kranslegging werd opgevolgd door het ceremoniële gedeelte met het signaal Taptoe, 1 minuut stilte en het eerste couplet van het Wilhelmus. Traditiegetrouw legde de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945 samen met Jong1508 de vilten Melatikrans die bestaat uit tientallen ingestuurde en handgemaakte vilten Melati’s. Hierna werd het tweede gedeelte van de 80 namen opgenoemd. 80 namen, voor elke een diepe buiging. En zoals altijd sloten we met het bloemendefilé af waar veel jonge bezoekers de bloemen uitdeelden. Weer een aandoenlijk gezicht!
We zijn iedereen dankbaar die deze prachtige dag mogelijk heeft kunnen maken. Het was een gedenkwaardige herdenking en we vinden het als organisatie erg speciaal om te zien hoeveel belangstelling er jaarlijks is. Dat aantal lijkt zelfs te stijgen. Erg bijzonder!
De gehele herdenking stond onder muzikale begeleiding van het Koperkwintet van Fanfare ‘Bereden Wapens’ en werd aangevuld met intermezzo’s van Marcel Luntungan.
Hij speelde de schitterende nummers Zelfs nu je zwijgt van Veldhuis en Kemper en Altijd Dichtbij van Sjors van der Panne en The New Diamonds geschreven voor Anak Indië.
Decoratie van het monument
Het is inmiddels onze vaste traditie dat de Beekhuizen Bloembinders ons monument kleurrijk decoreren. Dit jaar was het weer extra bijzonder: tropische bloemen én planten. Deze prachtige en indrukwekkende decoratie zorgt voor een verzachtende en rustgevende toon van het monument.
Pakan Baroe pelgrimsreis presentatie & spoorzoekers
In deze bijzondere presentatie vertelden Eric Sinnighe en Ida Saveur over het programma van de Pakan Baroe pelgrimsreis. Bas Aalders vervolgde daarna het verhaal over hun werk als spoorzoekers en hoe zij al meer dan 400 families geholpen hebben met het vinden van informatie over hun exkrijgsgevangene aan beide spoorwegen. Bas schreef een woord van dichtkunst over deze presentatie, lees dit hier terug.
Vragen over deze presentatie, stel deze dan via info@shbss.nl. Of klik hieronder op de knop voor de informatiepagina van de Pakan Baroe reis.
Heeft u ideeën over onze herdenking, bent u ergens heel blij mee of denkt u: hé dit kan beter? Laat het ons s.v.p. weten. Via onderstaande link kunt u uw feedback geven. Wij zullen dan ons best doen om uw opmerkingen mee te nemen naar volgend jaar. Meehelpen in de organisatie of vrijwilliger worden? Stuur dan een mailt naar info@shbss.nl.
De activiteiten van de SHBSS worden mede mogelijk gemaakt door financiële steun van het Vfonds, het Nationaal Comité 4 en 5 mei, Ministerie van Defensie en het Nederlands Veteranen Instituut.
